Жарақаттар саңырауқұлақтардың тіндерге өтуіне ену қақпасы болып табылады, бұл әрине жергілікті қорғаныш реакцияларын төмендетеді.

    Вегетативті жүйке жүйесінің бұзылысынан болатын тершеңдік әсерінен – тері қатпарларында, табанда микоздар дамиды.

    Ауыр жұмыстар негізінде кейбір микоздарға кәсіби қабылдаушылық: мысалы, ұнмен айналысатындарда, микологиялық зертхана қызметерлерінде, антибиотиктер өндірісінде, саңырауқұлақтар спорасымен дем алғанда – зеңді микоздар дамиды.

    Микоздар кезінде адам организмі саңырауқұлақтар антигендеріне ЖСБТ түрінде сезімталдық болады.

    Жұқпалы немесе гематологиялық аурулар негізінде дамыған иммунды тапшылықтар, ісікті процестер, интоксикациялар.

    Антибиотиктер, сульфаниламидтер және басқа препараттарды көптеп қолданғанда – бұл дисбактериозға әкеп соқтырады, созылмалы аурулары болса тамақ тәртібі бұзылады.

    Гипо- және авитаминоздар, витаминді баланстың бұзылуы – көптеген микоздар кезінде болады.

    Кейбір микоздарға жасқа байланысты қабылдаушылық (мектепке дейін және мектеп жасында – дерматофиттер, жаңа туылған сәбилерде - кандидоз);

    Зат алмасу мен эндокринді жүйе қызметінің бұзылуы (гипо- және диспротеинемия, гипергликемия, дұрыс емес тамақтану, асқазан-ішек жолдарының созылмалы аурулар, қалқанша безі мен жыныс бездері, бүйрек үсті безінің қызметтерінің бұзылуы);
    Ірімшік, сыр, шарап өндірісінде;

    Өнімдер, дәрілер биотехнологиясында;

    Өсімдіктерді жоюшыларға патоген ретінде.
Кандидоздар - кандида тұқымдасының ашытқы тәрізді саңырауқұлақтары тудырады. Оппортунистік микоздар кең таралған. Тері, шырышты қабаттар, ішкі мүшелерді зақымдайды. Эндогенді түрде жиі болады. Кандидоздың дамуына тері жабындыларының зақымдалуы, мацерация, көп тер бөлу – тершеңдік, дисбактериоз, зат алмасу және гормональды бұзылыстар, иммундытапшылық әсер етеді. Қалыпты флора құрамына кіретін C.albicans 90 пайыздай көп кандидоздарды тудырады. Псевдомицелия түзетін болғандықтан кандида шын диморфты саңырауқұлақтарға жатпайды. Жасушаның ашытқы типі бар. Альбиканс колониялары ақ, сұр түсті, майда, қаймақ тәрізді. Патогенділік факторлары – гемолизин, эндотоксин, плазмокоагулаза. Клиникалық формалары: ауыз қуысының кандидозы (молочница), вульвовагинит, өкпе-бронхылық кандидоз, терінің үнемі ылғалдануы кезінде тері қатпарларындағы кандидоз, диссиминирленген кандидоз. Кандидоздардың зертханалық диагностикасы. Әдістері: микроскопиялық, себу, серодиагностика, тері аллергиялық сынама. Материалды тері-шырышты формалары кезінде зақымданған жерден алады. Материалды микроскопиялық зерттеуді Грам бойынша боялған жағындыларды микроскопиялық жолмен жүргізеді. Сонымен қатар көмейден алынған шырышты, қақырық, зәр, нәжіс, қанды зерттейді. Сабуро ортасында немесе сусло агарда таза дақылды бөліп алады. Биохимиялық белсенділігі бойынша идентификация жүргізіледі. Серодиагностика АР және қан сарысуымен КБР қою жолымен өткізеді. Мұнда басқа микоздар кезіндегі сияқты ерекше алдын алу мен емдеу жоқ. Әртүрлі саңырауқұлақтарға қарсы препараттардың емдік формаларымен емдейді.

Фикомикоздар - Мукор тұқымдасындағы саңырауқұлақтар тудырады. Табиғатта барлық жерде таралған. Тері, терасты клетчаткасын, ішкі мүшелерді, іріңді процестерді шақыра отырып зақымдайды. Тамыр қабырғаларына бірігіп өсіп, қанды ұйытып, тромб түзетін заттар бөліп шығарады. Зертханалық диагностикасы. Микроскопиялық себулер.

Пенициллдер тері, тыныс алу мүшелерін зақымдайды. Іріңді процесс байқалады. Сыртқы ортада жиі кездеседі. Ауру ағзаның қарсы тұру күші төмендегенде дамиды. Зерттеу материалы: қақырық, ірің. Әдістері: микроскопиялық, микологиялық.
    Тағам өнімдерін бұзу;
Оппортунистік микоздар шартты патогенді Aspergillus, Penicillium, Mucor, Candida тұқымдасына жататын саңырауқұлақтар тудырады. Олардың ішінде адамға неғұрлым патогендісі аспергиллдер, олар мономорфты зеңді саңырауқұлақтар. Септирленген гифі бар, экзоспоралармен көбейеді. Қатаң аэробтар Саңырауқұлақтарға арналған қарапайым ортада жақсы өседі. Колониялар 2-6 тәуліктен соң пайда болады, олар ақ, жасыл, қара және т.б. Аспергиллдер барлық жерде өмір сүреді. Адамдағы негізгі қоздырғышы – А. fumigatus (ИТС бар адамдарда, онконауқастарда, лейкоз, қант диабеті, сәулеленуден кейінгі адамдарда ауру тудырады). Спораларды жұту арқылы аэрогенді жолмен жұғады, өкпені жиі зақымдайды. Процестің гемотогенді жолмен таралуы мүмкін. Ауру емделеді. Зертханалық диагностикасы: зерттеу материалы: қақырық, биопрепараттар. Зерттеу әдістері: микроскопиялық, микологиялық.
    Ағаш, тоқыма бұймдарын бұзу;
7. Оппортунистік микоздардың зертханалық диагностикасы.
    Өсімдік аурулары қоздырғыштары болып келеді;
Зертханалық диагностикасы: зақымданған тіндерді микроскопиялауға және қоздырғыштарды бөліп алуға негізделген. Зерттелетін материалдар: тері, шаш, тырнақ фрагменттері. Үлгіні зат шынысына салып КОН 10% ерітіндісін тамызады, 10-15 мин. соң жабын шынысымен жауып, микроскоптайды. Жалын үстінде абайлап қыздыруға болады. Шаштың фавусы кезінде гифтер мен споралар табылады. Трихофития кезінде спора шашты толық жабады және сыртынан қабық түзеді. Микроспория кезін шаш спора пластарының тысымен қоршаған. Микроспория қоздырғыштарын бастың түкті бөліктерін УК лампамен сәулелендіру арқылы жеңіл бөліп алады. Эпидермофития кезінде саңырауқұлақ элементтері тері қабыршағында. Дақылды бөліп алу үшін шашты және тері қабыршақтарын Сабуро ортасына немесе антибиотиктері бар Сабуро ортасына немесе картофельді декстрозды агарға егеді. Тері үлгілерін зақымдаған ошақтан стерильді скальпельмен немесе заттық шынымен скарификация арқылы алады. Қоздырғышты микроскопиялық және колония бойынша ажыратады. Трихофитон түрлері 2-3 аптада өседі, колониялары пигменттелген, кедір-бұдырлы, әжімді, мамық, дәнді болады. Колонияларды микроскопиялау – гифтер септирленген, конидий ірі, қаламды еске түсіреді. Микроспорум баяу өседі, колониялары, дәнді, мамық, бархат тәрізді, пигментті, конидия көпжасушалы, ұршық тәрізді шипикпен жабылған. Эпидермофиттер тоқпақты (дубинкка) еске түсіретін конидия бойынша анықталады. Колониялары ақ, сары, зәйтүн тәрізді, бархат тәрізді, ұнтақты.
    Микотоксикоздар (саңырауқұлақ токсині);
Гиф фрагменттері және конидиялары мүйізді қабатына, шаш, тырнаққа түседі, сонда өседі және көбейеді. Шаш зақымдалуы тері және шаштың іріңді зақымдануларымен көрінеді, кейбір жерлері тазданады. Тырнақтың зақымдалуы олардың қалыңдауы мен қабатталуы тән, тері үшін –жарылу, қабыршықтану, эритемалар, түлеу тән.
    Мицетизм (саңырауқұлақтармен улану);
- Антрофильді дерматофидтер адамда паразитті өмір сүреді.
    Микогенді аллергия;
- Зоофильді дермтофидтер мысық, ит, ірі қара малда паразитті өмір сүреді, олар адам үшін инфекция көзі б.т.
    Микоздар (адамдар мен жануарлардың аурулары).
- Геофильді дерматофиттер топырақта өмір сүреді, топырақтан гиф фрагменттері және споралар түскен кезде жұғады.

Вуда лампасы арқылы зерттейді, онда зақымданған шаштар жасыл түспен жарқырап көрінеді. Дерматофиттердің көбі табиғатта кең таралған және ауру барлық жерде кездеседі. Бәрінен балалар көп ауырады. Таралу жолы – контактылы (ауру адам немесе жануарлар қоршаған ортаның әртүрлі нысандары). Жұғу үшін негізгі шарт тері мацерациясы, сондықтан неғұрлым жиі, монша, бассейн, душтарда зақымдалу жүреді. Қоздырғыштың эпидемиялық мәні бар топтары:
Саңырауқұлақтардың биологиялық ерекшеліктері:
3. Epidermophyton - тері, тырнақты. Кератинофильділік қасиеті бар, мүйізденетін субстраттарда паразитті өмір сүреді. Эпидермис, шаш, тырнақ кератинін ыдырататын кератиназаны бөледі.
Өсімдіктер мен жануарлар жасушаларына ұқсастықтары бар.
2. Microsporum - шаш, тері,
Саңырауқұлақтардың өсімдік жасушасымен ұқсас белгілері:
1. Trichophyton - тері, шаш, тырнақты зақымдайды.

Дерматофиттер – патогенді зеңді саңырауқұлақтар. Оларға 3 тұқымдастардың өкілдері жатады:

6. Дерматофитттердің зертханалық диагностикасы.

Саңырауқұлақтардың жануар жасушасымен ұқсас белгілері:

Д) Молекулярлы гибридизация (ПТР). Саңырауқұлақтардың ДНК-ғы нуклеотидтік тізбегін анықтау.

Г) Терілік сынамалар. Әрқашан спецификалық емес.

В) Серологиялық әдіс. АР, КБР, ИФА антиденелерді бөліп алу үшін қолданады.

Сабуро ортасы кең қолданады. Бұл агарда бактериялардың өсуін тежейтін глюкозаның мөлшері көп.
2. Морфология. Дақылдық қасиеттері. Көбею әдістері.
Селективті орталар - антибиотиктер қосылған селективті емес орталар. Баяу өсетін диморфты саңырауқұлақтарды тежейтін зеңдерді басу үшін орталарға циклогексимидті қосады.
Жасушаның екі типін ажыратады: біржасушалы және көпжасушалы. Біржасушалы саңырауқұлақтарға ашытқы және ашытқы тәрізді жсушалар жатады, ал көпжасушалыларға – зең немесе мицелярлы (филаментозды) саңырауқұлақтар жатады. Олармен саңырауқұлақтардың дақылдық қасиеттері байланысты. Патогенді саңырауқұлақтарда бір типті жасушалар болады, оларды мономорфты деп атайды. Диморфты саңырауқұлақтар қоректік орталарда жасушалардың зеңді типін түзеді, ал тіндерде – ашытқы түрі.
Орталардың екі типі: селективті және селективті емес қолданады. Селективті емес орталар: Сабуро, сусло-агар, Чапек агары, картофельді декстрозды агар және т.б. Қоректік орта таңдағыш патогендерді (бластомициттер, гистоплазмалар) бөліп алу үшін байытылған қан ағар (жүрек және ми экстрактымен толықтырылған) асцит агар қолданады.
Жасушалардың ашытқы типі сопақша немесе домалақ формалы бір жасушалы ірі жасушалар. Бояуларды жақсы қабылдайды. Бүршіктену арқылы, сирек бөліну арқылы көбейеді. Ашытқы тәрізді саңырауқұлақтарда бүршіктің ұзаруы және псевдомицелия түзілуі байқалады. Қоректік орталарда тегіс, ылғалды немесе кедір-бұдыр, құрғақ колониялар түзеді.
Б) Қоздырғыштарды бөліп алу. Саңырауқұлақтар көптеген қоректік орталарға талғамсыз. Бірақ баяу өседі, сондықтан бактериялардың өсуін тежейтін орталар пайдаланады. Бөліп алу кезінде жұптап себулер жасайды және оларды 22С гр және 37С гр өсіреді, бұл саңырауқұлақтардың деморфизмін бөлуге мүмкіндік береді. Ашытқы формаларын морфологиялық, дақылдық, биохимиялық қасиеттері бойынша, ал филаментоздық формаларын колония мінездемесі және репродицирлеуші құрылымдары бойынша идентификация жүргізеді.
Саңырауқұлақтардың филаментозды типі гиф түзеді. Гифтер тарамдалған жіп тәрізді жасушалар. Айқаса отырып саңырауқұлақ денесі – мицелияны түзеді. Гифтер жиі қоршалған жеке жасушаларға бөлінеді, бұндай гиф септерленген деп аталады. Оның әрбір бөлігінде бір ядродан бар және жоғарғы саңырауқұлақтарға тән көпжасушалы болып табылады. Егер гиф септерленбеген болса, онда ол төмен саңырауқұлақтарға тән тармақталған көпядролы жасуша болып табылады.
- Тура иммуннофлюренценциялық әдіс
Қоректік орталарда мицелий субстратқа айналады. Бұл бөлігі субстратты мицелий деп аталады, ал ортаның беткейіндегі спора түзуші бөлігі ауалық немесе репродуцирлеуші мицелий деп аталады. Колониялар пигменттелген. Колониялар ұнтақты, дәнді, мамықты, кедір-бұдырлы. Ауалық мицелий гифтерінің соңдарында көбеюге жауапты құрылымдар орналасқан (спорафоралар). Споралар орналасуына байланысты конидиялар мен спорангияларға бөлінеді. Егер споралар қуыста болса, олар эндоспоралар деп аталады. Эндоспоралары бар қуыс спорангия болып табылады. Мысалы, мукор (бас зеңі).
- қан және сүйек кемігін Романовский – Гимзе әдісімен бояу.
Егер споралар спорафоралар беткейінде бос орналасса, онда оларды экзоспоралар немесе кондий ретінде белгілейді. Аспергилалар мен пеницилдердің конидиялары гиф соңында орналасады. Конидиялары, споралары орналасуына байланысты.
- Ликвор жағындысын тушпен бояу криптококктардың капсулалы жасушаларын анықтауға мүмкіндік береді.
Саңырауқұлақтардың кейбір түрлері біржасушалы конидия немесе конидийдің споралар шоғыры түрінде болады. Споралар гифтерде сүйемелдеуші құрылымдарсыз орналасуы мүмкін, олар отырған немесе латеральды споралар деп аталады: кейде конидийлер гифтердің фрагментациясы кезінде түзіледі, олар жасушалар арасында орналасады (артроспоралар). Хламидоспоралар гифтердің соңдарында сүйемелдеуші құрылымдарсыз орналасады (гифтің соңында бір спора). Түйреуіш тәрізді споралар кездеседі олар қысқа бұтақшаларында орналасады.
- терінің қабыршағы мен оның туындыларында қоздырғыш құрылымының анық көрінуі үшін материалды 10% КОН өңдеу, КОН саңырауқұлақтардың жасушаларын өзгеріссіз қалдыра отырып кератинді бұзады.
Саңырауқұлақтарда споралар жынысты (жетілген саңырауқұлақтар) және жыныссыз жолмен түзіледі. Оларда споралар екі жасушаның бірігуі арқылы бөлінуінен түзіледі. Адамға патогенді саңырауқұлақтартың көбі жетілмеген саңырауқұлақтар болып табылады, оларда көбеюдің жыныстық, жетілген сатысы жоқ. Саңырауқұлақтар кейде вегетативті жолмен көбейеді, яғни гифтер жеке фрагменттерге ыдырайды және өсу арқылы көбейеді.
- жағындыны Грам бойынша бояу – кандида грам оң.

- «жаншылған» немесе «ілінген» тамшы әдісімен микроскопиялау
4. Микоздардың лабораториялық диагностиканың негізгі принциптері.
А) Диагностиканың микроскопиялық әдісі

Оларға тіннің жасушалық элементтерінің бұзатын протео және липолитикалық ферменттер жатады: экзо және эндотоксиндер, сонымен қатар иесінің жасушаларына тікелей әсер ететін қабілеті бар (жасуша қабырғасының құрылымы, метоболизмінің өзгеруі) саңырауқұлақтартың бірқатар микотоксиндер түзуі мүмкін. Бұл ауыр уланулар тудыратын күшті биологиялық улар. Патогендігі бойынша саңырауқұлақтарды патогенді, шартты патогенді, патогенсіз болып бөледі. Микоз кезіндегі иммунды жауап: жасушалық және гуморальды реакциялар. Жасушалық реакциялар: ГЗТ 10-14 тәуліктен соң дамиды. Саңырауқұлақтардың антигендері күшті аллергендер болып табылады. Сонымен қатар антигендік спецификалық әлсіз көрінеді, көптеген қиылысқан реакциялар болады. Микоз кезінде гуморальды жауап: антиденелер түзіледі, олардың көрінуін кандидоздардың диагностикасында пайдаланады. Саңырауқұлақтарда ерекше алдын алу мен терапия өңделмеген, емдеу үшін саңырауқұлақтарға қарсы препараттар пайдаланады.

3. Патогенді факторлары. Иммунитет.

    жасушада гликогенлі қорға сақтай аладаы және мочевинаны синтездей алады.

    қоректенуі гетеротрофты,
5. Микоздардың клиникалық көріністері.
    цитохромды құрылымыды,
1. Беткейлік микоздар шаш стерженінің беткейі мен эпидермистің беткей қабатының зақымдалуы. Сары, қара, әртүрлі түсті теміреткі. Сирек кездеседі.
    жасуша қабырғасында хитиннің болуы,
2. Тері және оның туындыларының микоздары: ауру жұқпалы. Саңырауқұлақтар теріде және оның туындыларында көбейеді. Микроспория, трихофития, фавус, эпипдермофития.

3. Теріасты микоздары. Қоздырғыштары диморфты саңырауқұлақтар болып табылады. Топырақта жәнге өсімдіктерде кең таралған. Зақымдалған тері жабындары арқылы жұғады. Мысалы, бұта тікенектерінен қалған сызат. Ауылдық жерлерде жиі кездеседі. Байқаусыз басталып, баяу дамиды. Созылмалы ауру. Негізгі зақымдалулар теріасты тіндерінде орналасады. Тері асты абцесс пен гранулемалар түзіледі, тесіктер арқылы үнемі ірің бөлініп тұрады. Ірің бұлшықет және сүйектерге дейін жетуі мүмкін, ол тыртықтар арқылы дене бөліктерінің деструкциясына алып келеді. Лимфогенді жолмен процестің лимфа түйіндерде жайылуы жүреді. Теріасты микоздардың зертханалық диагностикасы. Зерттелетін материал – ірің, зақымдалған тін бөліктері. Зерттеу әдістер: микроскопиялық, микологиялық (саңырауқұлақтың таза дақылын бөліп алу)

4. Терең немесе жүйелі микоздар. Клиникасы бойынша туберкулезді еске түсіреді. Ауру созылмалы ағымды және баяу дамиды. Ең алдымен өкпе зақымдалады. Споралар топырақта кең таралған. Ауру ауаны жұтқанда пайда болады. Өкпеде іріңді ошақтар немесе гранулемелар түзіледі. Кез келген ішкі органдарды ілестіру арқылы диссеминация процесі жүреді. Нәтижесі жағымсыз. Саңырауқұлақтарға қарсы антибиотиктерді шығарғанға дейін соңы летальды болып отырған. Қоздырғыштар диморфты. Зертханалық диагностикасы. Зерттеу материалы- қақырық, зәр, биоптаттар. Зерттеу әдісі: микроскопиялық, таза дақылды бөліп алу.
    витаминдерді белсенді синтездеуге қатысу.
5. Оппортунистік микоздар. Шартты патогенді саңырауқұлақтар тудырады. Күйік, иммундытапшылық, ағза тұрақтылығының әлсіреуі барысында пайда болады. Экзо және эндогенді, жедел және созылмалы формалы, орналасуы бойынша жергілікті және дессеминирленген болуы мүмкін.
    шектеусіз апикальді (верхушечный) өсу,
6. Саңырауқұлақтармен зақымданған өнімдерді пайдалану кезінде болатын микотоксиндердің продуценттерімен тағамдық улану.
    қозғалмайтындығы,

    жасуша қабырғасының болуы,

Саңырауқұлақтардың кері әсері:

Микоздардың патогенезі.

Микоздардың дамуындағы негізгі патогенетикалық факторлары:

Адамдар саңырауқұлақтарды тәжірибеде қолданады:

Саңырауқұлақ жасушасында эукариоттық жасмушалардың барлық белгілері бар: ядро ядрошығымен, митохондрия, эндоплазматикалық тор, Гольджи аппараты.

Саңырауқұлақтардың қоректену типі гетеротропты. Энергияны органикалық заттарды ыдырату арқылы алады (хемоорганотрофты). Қоршаған ортада тыныс алу типі – аэробтар, макроорганизмге түскен соң – факультативті анаэробтар. Мезофильдер.

Саңырауқұлақтардың бірнеше мыңдаған түрі бар, олардың ішінде 100-дейі адамға патогенді. Саңырауқұлақтар тудыратын аурулар микоздар деп аталады.

Патогенді саңырауқұлақтар көбі жетілмеген деитеромицеттер класына жатады.